Tản mạn: BIẾT MÌNH

Trong cuộc sống có khi nào bạn tự hỏi: Chưa được sinh ra, ai là ta? Được sinh ra rồi, ta là ai? Một thắc mắc để hiểu biết về mình. Tìm hiểu về triết gia Socrate ông cho rằng: “Biết mình là điều kiện thiết yếu để mưu cầu một đời sống hạnh phúc cho bản thân cũng như cho xã hội”. Vậy biết mình là biết điều gì? Theo Gabriel Marcel thì “con người là một huyền nhiệm”. Đã là một huyền nhiệm rồi thì không thể nào ta có thể biết mình một cách thấu đáo được.

Nhưng nếu ta hiểu theo nghĩa con người là một thực tại sống động, đang trong tiến trình hoàn thành bản thân, thì nhận biết chính mình, tìm hiểu về mình không phải là việc làm vô nghĩa.

Biết mình hiểu về mình theo nghĩa thực dụng, đó là ta có thể nhận biết cái hay cái dở của mình, từ đó giúp ta sửa đổi cũng như phát huy những tài năng để tránh đi những gì gây hại cho bản thân mình. Hiểu theo nghĩa tích cực, biết mình là nhận rõ: “Tôi là ai?” khi đó ta sẽ dễ dàng khởi động lại mình để bắt đầu một cuộc sống mới trong tương quan với mọi người. Biết mình trong tương quan với thiên nhiên, với vũ trụ là để chiêm ngưỡng những kỳ quan của tạo hoá. Biết mình trong tương quan với thế giới vật chất quanh ta, không phải là để sùng bái tôn thờ hay để nô lệ cho vật chất. Mà là để ta tận dụng vật chất làm điều kiện cho ta hoàn thành sứ mệnh làm người. Biết mình trong tương quan với mọi người chung quanh là để xây dựng một xã hội tươi đẹp, bình đẳng, cùng giúp nhau thăng tiến chứ không phải là kìm hãm, chèn ép hay nô lệ hoá người thân cận quanh mình. Biết mình trong tương quan với chính mình, là chấp nhận những yếu đuối của bản thân, biết thông cảm với chính mình cũng như những người chung quanh. Biết mình là để tìm lại giá trị của bản thân cho tương xứng với phẩm giá của con người. Biết mình để cho mỗi suy nghĩ mỗi hành động đều mang lại những ý nghĩa thiết thực cho cuộc sống. Biết mình là để tìm lại sự mới mẻ cho cuộc sống, biết mình là để khởi động lại con người cũ, theo triết gia Alla Arendt con người là sự khởi đầu, cần phải có sự sinh ra để thoát khỏi con người cũ. Thiên Chúa đã ban con một của Ngài xuống thế gian là để tạo sự mới mẻ trong cách yêu thương con người. Tôn Ngộ Không bị giam cầm trong núi đá qua nhiều thế kỷ là để bật ra một cách sống mới.

Biết mình là ai để khởi đầu cho một đời sống hạnh phúc, hạnh phúc vì ta khám phá được chính mình, giải phóng mình khỏi nô lệ cho sự tối tăm của con người cũ. Khi đã biết mình rồi thì ngay cả cái chết cũng chẳng làm cho ta run sợ. Biết mình chính là cánh cửa mở ra cho con người một cuộc sống mới.

Bênađô